De prijs van schuldgevoel

Ken je dat? Dat je je telkens weer voorneemt dat je de volgende keer echt zo'n daklozenkrantje gaat kopen. Maar zodra je dan op de roltrap op het station staat en onderaan de trap de verkoper ziet staan met zijn stapeltje krantjes, doe je niets. Je pakt vooral niet je portemonnee uit je tas, want dat is teveel moeite en je ontwijkt zijn blik. Hoe vriendelijk hij ook goedendag zegt, je mompelt wat terug en loopt door. Zo gaat dat tenminste bij mij. Vijf seconden lang heb ik dan last van een schuldgevoel en neem me voor de volgende keer echt, maar dan ook echt, wel een krantje te kopen. Ook al weet ik in mijn achterhoofd wel dat ik het dan toch weer niet doe.

Hetzelfde heb ik met die accordeonspelertjes in de stad. Als ik er over nadenk heb ik verschrikkelijk medelijden met die kinderen die op school zouden moeten zitten, in plaats van in de vrieskou te zitten jengelen met een valse accordeon. Als ik erover nadenk kan ik echt boos worden dat er kinderen zijn die dit moeten doen. Maar zodra ik ze dan zie zitten, denk ik er niet over na. Ook hen negeer ik en loop snel door (het liefst met mijn handen vol tasjes en een pinpas die nog na smeult van het zware shoppen). En als ik dan achteraf al die bonnetjes van nieuwe kleren tegen kom in mijn tas en daardoor last krijg van schuldgevoel stuur ik een sms'je voor Unicef. €1,50 is kennelijk wat het kost om mijn schuldgevoel af te kopen.

Vanavond stond ik samen met klasgenootje S. op de bus te wachten. We hadden een lange dag achter de rug en waren voor school naar Eindhoven geweest. Op de terugweg op het station nog even een frietje en hamburger gescoord. Zo kwam het dat wij rond half 8 op onze bus stonden te wachten terwijl ik klaagde dat het alweer zo koud was. S., altijd optimistisch, zei net dat hij gehoord had dat het deze winter wel -28 kon worden toen we werden aangesproken door een man.

"Dame, heer, mag ik u iets vragen." Mijn eerste reactie is dan altijd het extra goed vastklemmen van mijn tas onder mijn arm. Daar zat immers én mijn laptop én mijn telefoon (oftewel: mijn hele leven) in. Ik keek op naar de man en zag dat het duidelijk geen toerist was die wou weten hoe laat lijn 165 zou komen. De man ging verder: "Ik heb nog een uur de tijd om geld te verzamelen voor de opvang van vannacht. Nog drie euro en vijenvijftig cent en ik hoef niet in de vrieskou te liggen."

Normaal doe ik dit eigenlijk nooit. Op zo'n moment doet mijn hart niet onder voor een vrieskouwtje van -28. Zwervers die vragen om vijftig cent voor een kopje koffie heb ik in het verleden nog afgewimpeld. Maar voor ik het wist stond ik nu een hand kleingeld uit mijn portemonnee te vissen. Ik hoorde mezelf nog een verontschuldiging mompelen naar de man dat het niet zo veel was (terwijl ik me afvroeg of hij had gezien dat er ook een tientje in mijn portemonnee zat).

De man bedankte me en ging snel weer verder. Een paar seconden was het stil, totdat S. de woorden sprak die ook door mijn hoofd gingen: "Waarom geef je aan zo'n iemand? Hij gaat er waarschijnlijk toch crack van kopen." Ik weet niet wat het was. Was het dat ik me schuldig voelde dat ik net veel geld had neergeteld voor een veel te vette snelle hap die ik eigenlijk niet eens echt lekker vond? Was het dat ik me schuldig voelde omdat ik - in mijn nieuwe winterjas, inclusief bijpassende sjaal - stond te klagen over de kou terwijl er een lekker warm huis op mij wachtte? Wat het dan ook was, ik gaf de man (alcoholist? junkie?) het voordeel van de twijfel. In de bus naar huis kon ik echter nog maar aan één ding denken: als hij nu maar niet net een overdosis neemt van mijn geld. Dan kost het me weer €1,50 om mijn schuldgevoel af te kopen.